

با گسترش بحران آلودگی هوا در کلانشهرها و افزایش فشار جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای، تمرکز بسیاری از دولتهای محلی بر حذف تدریجی وسایل نقلیه دیزلی در مناطق شهری است. در این میان، کامیونهای دیزلی بهعنوان یکی از منابع اصلی آلایندگی ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن شناخته میشوند که سلامت شهروندان را تهدید میکنند.
همین موضوع باعث شده بسیاری از شهرهای پیشرو جهان، برنامههایی برای ممنوعیت کامل ورود یا فعالیت کامیونهای دیزلی تا سال ۲۰۳۰ تدوین کنند. این تصمیمها نهتنها بر سیاستهای حملونقل شهری اثر میگذارند، بلکه مسیر سرمایهگذاری و نوسازی ناوگانهای لجستیکی را نیز بهشدت تحتتاثیر قرار میدهند. در این مقاله از پایه یک، نگاهی میاندازیم به فهرست دقیق شهرهایی که تصمیم به عبور کامل از دیزل گرفتهاند و برای آیندهای که کاملا مبتنی بر ناوگانهای الکتریکی آماده میشوند.
این دادهها را از کجا آوردهایم؟
برای نگارش این مقاله، از دادهها و اسناد رسمی منتشرشده توسط شهرهای عضو پیمان C40، سامانههای «مقررات دسترسی شهری» مانند urbanaccessregulations.eu و گزارشهای حملونقل پاک سازمان ملل و اتحادیه اروپا استفاده شده است.
تمرکز این فهرست بر شهرهایی است که یا بهصورت رسمی ممنوعیت ورود کامیون های دیزلی را اعلام کردهاند، یا محدودههایی با انتشار صفر (Zero-Emission Zone) تعریف کردهاند که از سال ۲۰۳۰ یا زودتر شامل ممنوعیت دیزل برای ناوگان سنگین میشود. همچنین از منابع خبری معتبر مانند BBC، DW، The Guardian و Transport & Environment نیز برای تایید ضربالاجلها بهره گرفته شده است. معیار اصلی ورود به این فهرست، اعلام عمومی تاریخ مشخص برای منع تردد کامیونهای دیزلی در محدودههای شهری است، نه صرفا خودروهای سواری یا وسایل نقلیه سبک.
چشمانداز جهانی ممنوعیت دیزل در شهرها
ممنوعیت کامیونهای دیزلی دیگر فقط یک شعار زیستمحیطی نیست، بلکه به برنامهای رسمی و الزامآور در سیاستگذاری شهری تبدیل شده است. شهرهای بزرگ جهان، بهویژه در اروپا، آمریکای شمالی و شرق آسیا، در حال تدوین و اجرای طرحهایی برای حذف کامل ناوگانهای دیزلی سنگین تا سال ۲۰۳۰ هستند. این روند تا حد زیادی متاثر از توافق پاریس و استانداردهای سختگیرانه اتحادیه اروپا در کاهش گازهای گلخانهای است که کامیونهای دیزلی را به یکی از اهداف اصلی خود تبدیل کردهاند.
علاوه بر این، ائتلافهایی مانند C40 Cities و ICLEI با تاکید بر توسعه مناطق انتشار صفر (ZEZ)، شهرها را به سمت اقدامات سریعتر و الزامآورتر سوق دادهاند. در بسیاری از این شهرها، حمایت گسترده افکار عمومی و فشار از سوی فعالان محیطزیست نیز به سرعت عملیاتی شدن این تصمیمها کمک کرده است.

فهرست شهرهایی که ممنوعیت تردد کامیونهای دیزلی را تا ۲۰۳۰ اجرایی میکنند
در ادامه، فهرستی از شهرهای پیشرو جهان آوردهایم که تصمیم به ممنوعیت کامل یا محدودیت شدید تردد کامیونهای دیزلی در محدودههای شهری خود تا سال ۲۰۳۰ گرفتهاند. اطلاعات جدول براساس اعلام رسمی شهرداریها، اسناد حملونقل شهری و نقشههای مناطق انتشار صفر (ZEZ) تنظیم شده است.
شهر | کشور | سال اجرا | نوع ممنوعیت | توضیحات |
آمستردام | هلند | 2025 (کامل تا 2030) | ZE-Zone کامیون | ممنوعیت دیزل در مرکز شهر، پایان معافیتها تا 2030 |
روتردام | هلند | 2025 | ZE-Zone کامیون | همراستا با سیاست ملی هلند برای حملونقل شهری پاک |
اوترخت | هلند | 2025 | ZE-Zone کامل | اجرای تدریجی از 2025، ممنوعیت کامل دیزل تا 2030 |
پاریس | فرانسه | 2030 | ممنوعیت کامل دیزل | تنها خودروهای با برچسب Crit’Air سبز مجاز به ورود خواهند بود |
لندن | بریتانیا | 2030 | گسترش ULEZ و ZE-Zone | طرح «لندن بدون دیزل» با تمرکز بر کامیونهای سنگین |
کپنهاگ | دانمارک | 2030 | ممنوعیت سوخت فسیلی | قطع کامل تردد دیزلی در حملونقل عمومی و لجستیکی |
اسلو | نروژ | 2030 | شهر تمامبرقی | حذف کامیونهای دیزلی از حملونقل شهری |
استکهلم | سوئد | 2025 | منطقه مرکزی ZEZ | شروع از مرکز شهر با گسترش تدریجی تا 2030 |
میلان | ایتالیا | 2030 | ممنوعیت کامیونهای دیزلی | در قالب طرح محدودیت دسترسی (Area B) |
دونگگان | چین | 2028 | ZE-Zone کامیون | بخشی از برنامه ملی شهرهای هوای پاک |
هانگژو | چین | 2029 | منطقه ترافیک پاک | محدودیت دیزل برای کامیونهای واردشونده به محدوده |
تحلیل منطقهای: چرا اروپا پیشتاز ممنوعیت دیزل است؟
اروپا بهواسطه استانداردهای سختگیرانه زیستمحیطی، یکی از نخستین مناطقی بود که ممنوعیت تردد وسایل نقلیه دیزلی را وارد سیاستهای شهری کرد. مقرراتی مانند Fit for 55 و EU Green Deal، شهرداریها را ملزم به کاهش انتشار CO₂ و اجرای مناطق انتشار صفر (ZEZ) کردهاند.
بسیاری از شهرهای اروپایی از دهه گذشته با تعریف «مناطق کمانتشار» (LEZ) آغاز کردند و اکنون در حال عبور کامل به سمت مناطق بدون انتشار هستند. علاوه بر قوانین فرادولتی، نقش شوراهای شهری و مطالبه عمومی نیز قابلتوجه است؛ چرا که شهروندان اروپایی در بسیاری از مناطق از طریق نظرسنجیها و فشار مدنی، خواستار حذف کامل دیزل بهویژه در مناطق مسکونی و پرتردد شدهاند. از اینرو، همزمان با توسعه زیرساخت شارژ و عرضه کامیونهای الکتریکی، روند ممنوعیت در اروپا سریعتر و ساختاریافتهتر از سایر نقاط جهان پیش میرود.

تحلیل منطقهای: آسیا و اقیانوسیه؛ الگوهای متفاوت، اهداف مشترک
در آسیا، بهویژه در کشورهایی مانند چین، حرکت بهسوی حذف کامیونهای دیزلی با سرعت بالایی در حال انجام است، اما برخلاف اروپا، این روند بیشتر دولتمحور و بر پایه سیاستهای ملی است تا تصمیمگیری شهری مستقل.
شهرهایی مانند دونگگان، شنژن و هانگژو با حمایت دولت مرکزی چین، برنامههای مشخصی برای ایجاد مناطق پاک و ممنوعیت کامیونهای دیزلی اجرا کردهاند. در کره جنوبی، اگرچه ممنوعیت رسمی ثبت نشده، اما برنامه نوسازی ناوگان دیزلی و اعطای یارانه برای کامیونهای برقی از سوی دولت پیگیری میشود.
ژاپن نیز بهصورت تدریجی استانداردهای آلایندگی سختگیرانهتری وضع کرده که فشار غیرمستقیمی بر حذف دیزل وارد میکند. در اقیانوسیه، شهر سیدنی طرح آزمایشی کامیونهای برقی را آغاز کرده و سنگاپور برنامه ممنوعیت تدریجی دیزل را برای ناوگان عمومی تا پیش از ۲۰۳۰ اعلام کرده است.
فرصتها و چالشها برای ناوگانهای حملونقل
گذار از کامیونهای دیزلی به مدلهای الکتریکی شهری، فرصتی استراتژیک برای شرکتهای حملونقل فراهم کرده تا هم از نظر هزینههای عملیاتی و هم از منظر تصویر برند، مزیت رقابتی پیدا کنند. هزینه سوخت کمتر، نیاز پایینتر به تعمیر و نگهداری و امکان دسترسی به مشوقهای مالی دولتی در بسیاری از کشورها باعث شده که کامیونهای برقی در بلندمدت بهصرفهتر باشند. از طرف دیگر، برندهایی که پیشدستانه وارد این حوزه میشوند، میتوانند در مناقصههای دولتی یا پروژههای سبز شهری، اولویت دریافت کنند.
با این حال، چالشهای زیرساختی هنوز مانع بزرگی است. کمبود ایستگاههای شارژ مخصوص کامیون، زمان شارژ طولانی و محدودیت در مدلهای موجود باعث میشود شرکتها با تردید در مسیر تغییر گام بردارند. همچنین قیمت اولیه بالای کامیونهای برقی در غیاب مشوقهای مالی، ممکن است مانع ورود ناوگانهای کوچکتر شود. در کنار این مسائل، نیاز به آموزش رانندگان، تغییر در برنامهریزی مسیر و مدیریت مصرف انرژی در ناوگانهای بزرگ نیز بهعنوان دغدغههای عملیاتی جدی مطرح است.

استراتژی گذار برای مدیران لجستیک
برای مدیران لجستیک، ممنوعیت کامیونهای دیزلی در بسیاری از شهرها تا سال ۲۰۳۰ تنها یک هشدار زیستمحیطی نیست، بلکه یک الزام اقتصادی و عملیاتی است. برنامهریزی برای گذار تدریجی به ناوگانهای الکتریکی میتواند با ایجاد ترکیبی از کامیونهای دیزلی یورو ۶، هیبریدی و تمامبرقی آغاز شود تا ریسک و هزینهها بهصورت متوازن مدیریت شوند.
در کنار خرید مستقیم، گزینههایی مانند لیزینگ عملیاتی یا قراردادهای اشتراکی ناوگان میتوانند موانع ورود را کاهش دهند. شرکتهایی که در برنامهریزی هوشمند بار، زمانبندی توقف و مدیریت انرژی سرمایهگذاری کنند، نهتنها با قوانین هماهنگ میمانند، بلکه بهرهوری خود را نیز افزایش میدهند. همکاری با تامینکنندگان فناوری شارژ، نصب زیرساختهای مستقل و دسترسی به دادههای مصرف نیز بخشی از استراتژیهای موفق در این گذار هستند.
مطالعات موردی: دو تجربه موفق در حذف دیزل از ناوگان شهری
آمستردام – پروژه Heineken Electric Urban Freight
در آمستردام، شرکتهای لجستیکی مانند Heineken با همکاری شهرداری اقدام به نوسازی ناوگان شهری کردهاند. این برند نوشیدنی معروف، از سال ۲۰۲۳ حملونقل درونشهری خود را با کامیونهای تمامبرقی انجام میدهد. زیرساخت شارژ ویژه در انبار مرکزی و همکاری با شبکه برق محلی، امکان شارژ شبانه و بهرهبرداری روزانه را ممکن کرده است.

اسلو – ناوگان تمامبرقی Posten
شرکت پست ملی نروژ (Posten Norge) از سال ۲۰۱۹ تا امروز بیش از ۱۲۰ کامیون و ون تمامبرقی را در اسلو مستقر کرده است. این پروژه بخشی از طرح شهرداری برای «اسلو بدون دیزل» تا ۲۰۳۰ است و با حمایتهای مالی دولتی و دسترسی به ایستگاههای شارژ اختصاصی، یکی از موفقترین نمونههای الکتریکیسازی لجستیک شهری در اروپا محسوب میشود.

جمعبندی و چشمانداز تا ۲۰۳۵
با نزدیک شدن به سال ۲۰۳۰، ممنوعیت تردد کامیونهای دیزلی در بسیاری از شهرهای جهان دیگر یک پیشبینی نیست، بلکه به واقعیتی عملیاتی تبدیل شده است. کلانشهرهایی از آمستردام تا پاریس، لندن و اسلو با تدوین ضربالاجلهای مشخص، مسیر را برای تحول ناوگانهای لجستیکی روشن کردهاند. این روند، شرکتهای حملونقل و مدیران ناوگان را ملزم میکند که از هماکنون بهدنبال بازنگری در استراتژیهای خرید، تجهیز زیرساختها و آموزش نیروهای خود باشند.
افق ۲۰۳۵ بهاحتمال زیاد دورهای خواهد بود که شهرهای بیشتری به مناطق بدون انتشار تبدیل شوند و حملونقل برقی به استاندارد جدید تبدیل گردد. ناوگانهایی که از امروز بهصورت گامبهگام وارد این تحول شوند، نهتنها با مقررات سازگار خواهند بود، بلکه در بهرهوری، هزینه و پایداری نیز نسبت به رقبا پیشی خواهند گرفت. تصمیم امروز، آینده فردا را خواهد ساخت.
در حال حاضر هیچ نظر یا دیدگاهی ثبت نشده است. شما میتوانید اولین نفری باشید که دیدگاه یا نظر خود را برای ما ارسال میکنید.