کممصرفترین کامیونهای باری ایران در ابتدای پاییز ۱۴۰۴ زمان تقریبی مطالعه 13 دقیقه
0
پسندیدمپخش شهری یکی از ارکان اصلی زنجیره تأمین است و کامیونت‌ها در این میان نقش بی‌بدیلی دارند. با توجه به افزایش روزافزون هزینه‌های سوخت و دغدغه‌های زیست‌محیطی، بسیاری از شرکت‌ها و رانندگان به سمت استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز روی آورده‌اند. این خودروها با قابلیت کارکرد هم‌زمان بر پایه بنزین و گاز طبیعی فشرده (CNG)، راهکاری مقرون‌به‌صرفه برای کاهش هزینه‌ها و سازگاری با الزامات محیط‌زیستی محسوب می‌شوند.
در این مقاله از پایه یک به معرفی و بررسی بهترین کامیونت‌های دوگانه‌سوز برای پخش شهری می‌پردازیم. هدف این است که رانندگان، مدیران ناوگان و علاقه‌مندان با ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های این کامیونت‌ها آشنا شوند و بتوانند انتخابی آگاهانه‌تر داشته باشند. از آنجا که حمل بار در شهرهای شلوغ نیازمند خودروهایی با مصرف سوخت پایین، آلایندگی کمتر و قابلیت مانور بالا است، کامیونت‌های دوگانه‌سوز یکی از بهترین انتخاب‌ها برای بهره‌برداری در این بخش بازار هستند.
در سال‌های اخیر از بهمن دیزل و کاریزان خودرو گرفته تا زامیاد و ایران خودرو دیزل، هر کدام تلاش کرده‌اند محصولاتی متناسب با نیاز بازار داخلی عرضه کنند. این خودروها علاوه بر کاهش هزینه‌های سوخت، به رانندگان کمک می‌کنند تا در محدوده‌های طرح ترافیک و آلودگی هوا با محدودیت کمتری مواجه باشند. ترکیب فناوری‌های جدید با ساختار سنتی کامیونت‌ها باعث شده این کلاس خودرو به یکی از پرطرفدارترین محصولات بازار تبدیل شود و آینده‌ای روشن در صنعت حمل‌ونقل شهری داشته باشد.
چرا کامیونت دوگانه‌سوز برای پخش شهری انتخاب بهتری است؟
در ناوگان‌های پخش شهری، هزینه سوخت یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده سودآوری است. کامیونت‌های دوگانه‌سوز با امکان استفاده هم‌زمان از بنزین و گاز طبیعی فشرده (CNG) توانسته‌اند پاسخی اقتصادی به این چالش بدهند.
مصرف گاز طبیعی نسبت به بنزین و گازوئیل ارزان‌تر است و به‌طور مستقیم هزینه‌های روزانه را کاهش می‌دهد. این موضوع به‌ویژه برای شرکت‌های پخش کالا که مسیرهای کوتاه و تکراری را هر روز طی می‌کنند اهمیت دارد، زیرا صرفه‌جویی در سوخت به سرعت به یک مزیت رقابتی تبدیل می‌شود.
علاوه بر هزینه، محدودیت‌های زیست‌محیطی نیز در انتخاب سوخت اثرگذارند. کامیونت‌های دوگانه‌سوز به دلیل آلایندگی کمتر، در شهرهای بزرگ که با آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، انتخاب بهتری محسوب می‌شوند. کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک می‌کند این خودروها در طرح‌های کنترل ترافیک یا طرح‌های آلودگی هوا مجاز به تردد باشند و با محدودیت کمتری روبه‌رو شوند. این مزیت، انعطاف‌پذیری ناوگان در زمان‌های اوج ترافیک یا محدودیت‌های فصلی را بالا می‌برد.
از نظر عملکردی، کامیونت‌های دوگانه‌سوز برای مسیرهای شهری با توقف‌های متعدد و سرعت‌های متوسط طراحی شده‌اند. موتورهایی که امکان کار با سوخت CNG دارند معمولاً دوام بالاتری در این شرایط نشان می‌دهند، زیرا احتراق گاز تمیزتر بوده و رسوبات کمتری ایجاد می‌کند. در مجموع، ترکیب اقتصادی بودن، آلایندگی پایین و سازگاری با الگوی کاری شهری باعث شده این خودروها به گزینه‌ای راهبردی برای پخش شهری تبدیل شوند.
معیارهای انتخاب بهترین کامیونت دوگانه‌سوز برای ناوگان شهری
انتخاب کامیونت مناسب برای پخش شهری تنها به برند و قیمت خرید محدود نمی‌شود؛ بلکه باید مجموعه‌ای از معیارها را در نظر گرفت. اولین معیار، ظرفیت بار و اتاق بار است. کامیونت دوگانه‌سوز باید بتواند با ابعاد مناسب، کالاهای متنوع را در سطح شهر جابه‌جا کند. ظرفیت بار بین ۲ تا ۴ تن برای اغلب کسب‌وکارهای توزیع شهری کافی است، اما در برخی موارد اتاق بار بلندتر یا طراحی خاص اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
معیار دوم، مصرف سوخت و برد حرکتی است. تعداد و حجم مخازن CNG، ظرفیت باک بنزین و میزان مصرف ترکیبی تعیین می‌کند یک کامیونت در یک روز کاری چقدر بدون توقف برای سوخت‌گیری می‌تواند فعالیت کند. برای ناوگان‌هایی که روزانه مسیرهای طولانی‌تری طی می‌کنند، این عامل اهمیت ویژه‌ای دارد.
سومین معیار، خدمات پس از فروش و هزینه نگهداری است. کامیونتی که شبکه تعمیرگاهی گسترده و قطعات یدکی فراوان داشته باشد، زمان خواب خودرو را به حداقل می‌رساند. در ایران، وجود نمایندگی فعال و تامین قطعات ارزان‌قیمت یکی از فاکتورهای مهم برای مدیران ناوگان است. در کنار آن، توجه به ایمنی و دوام خودرو نیز اهمیت دارد؛ تجهیزاتی مانند ترمز ABS، سیستم پایداری یا فرمان هیدرولیک نه‌تنها راحتی راننده را افزایش می‌دهند بلکه عمر مفید خودرو و تایرها را نیز بیشتر می‌کنند.
نگاهی به برترین کامیونت‌های دوگانه‌سوز موجود در بازار ایران
بازار کامیونت‌های دوگانه‌سوز در ایران طی سال‌های اخیر تنوع بیشتری پیدا کرده است. شرکت‌های داخلی برای پاسخ به نیاز حمل‌ونقل شهری و کاهش هزینه‌های سوخت، محصولاتی در کلاس وزنی زیر ۱۰ تن عرضه کرده‌اند. هر یک از این مدل‌ها با توجه به ظرفیت بار، نوع موتور و امکانات رفاهی و ایمنی، جایگاه خاصی در بین رانندگان و مدیران ناوگان دارند. در ادامه مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های این بخش از بازار را بررسی می‌کنیم.
کامیونت دوگانه‌سوز بهمن دیزل فورس F38
فورس F38 بهمن دیزل نخستین کامیونت دوگانه‌سوز پایه بنزینی در ایران است که به محض معرفی‌اش توانست جایگاه خوبی در بازار پیدا کند. این خودرو که رقیب مستقیم نیسان آبی نیز محسوب می‌شود، با موتور ۲ لیتری چهار سیلندر و توان ۱۳۹ اسب‌بخار روی بنزین و ۱۲۵ اسب‌بخار روی CNG، کارایی مناسبی برای مسیرهای شهری دارد.
وجود دو مخزن گاز با ظرفیت مجموع ۱۳۰ لیتر و باک ۴۸ لیتری بنزین، برد کافی را برای توزیع روزانه فراهم می‌کند. ظرفیت بار مفید حدود ۲٫۴ تن و اتاق بار بلندتر نسبت به نیسان آبی، کامیونت F38 را به گزینه‌ای مناسب برای پخش کالا تبدیل کرده است. مصرف مقرون‌به‌صرفه، ایمنی پیشرفته و طراحی به‌روز از مهم‌ترین مزایای این مدل به شمار می‌رود.
کامیونت دوگانه‌سوز کاریزان خودرو کاویان K103
کاویان K103 به‌عنوان یکی از جدیدترین کامیونت‌های دوگانه‌سوز کشور در اتو اکسپوی ۱۴۰۲ معرفی شد. این مدل به موتور پایه گازسوز ۱٫۶ لیتری با توان ۱۱۶ اسب‌بخار روی بنزین و ۹۸ اسب‌بخار روی گاز مجهز است و گشتاور مناسبی برای حمل بار شهری ارائه می‌دهد.
ظرفیت بار مفید آن حدود ۱٫۵ تا ۲ تن است که برای توزیع کالاهای سبک در مسیرهای کوتاه مناسب محسوب می‌شود. گیربکس ۶ سرعته ZF، سیستم‌های ایمنی مانند ABS و هشدار خروج از خط، آن را در رده کامیونت‌های مدرن قرار داده‌اند. مصرف سوخت پایین و آلایندگی کم باعث شده K103 به رقیبی جدی برای وانت‌های قدیمی بازار تبدیل شود.
زامیاد وانت نیسان آبی دوگانه‌سوز
نیسان آبی یا همان Z24 همچنان یکی از شناخته‌شده‌ترین خودروهای کار در ایران است که نسخه دوگانه‌سوز آن نیز جایگاه ویژه‌ای در بازار دارد. این وانت با موتور ۲٫۴ لیتری قادر است حدود ۹۰ اسب‌بخار قدرت و ۱۸۰ نیوتن‌متر گشتاور تولید کند. توانایی حمل بار این مدل از ظرفیت اسمی هم فراتر می‌رود و بسیاری از رانندگان آن را تا ۳ تن نیز بارگیری کرده‌اند.
اگرچه مصرف سوخت بالا، نبود امکانات رفاهی و ایمنی محدود از نقاط ضعف نیسان Z24 است، اما دوام بالا و فراوانی قطعات یدکی همچنان آن را به‌عنوان یکی از محصولات پرطرفدار بازار حفظ کرده است. برای کسانی که به دنبال خودرویی ارزان‌قیمت و جان‌سخت هستند، این گزینه همچنان حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
زامیاد پادرا پلاس دوگانه‌سوز
پادرا پلاس نسخه‌ای به‌روزتر از نیسان Z24 است که با طراحی کابین مدرن‌تر و امکانات رفاهی بیشتر عرضه شده است. این خودرو همچنان از موتور ۲٫۴ لیتری دوگانه‌سوز استفاده می‌کند و مشخصات فنی آن مشابه نسل قدیمی خود است.
تفاوت اصلی در بهبود آلایندگی موتور، وجود کولر و فرمان هیدرولیک و طراحی ظاهری تازه است که راحتی بیشتری برای راننده فراهم می‌آورد. مصرف سوخت همچنان بالا است، اما کاهش آلایندگی و بهبودهای ظاهری موجب شده برای کسانی که به دنبال ترکیب سنت و مدرنیته‌اند، انتخابی متعادل باشد. پادرا پلاس در واقع تلاش کرده محبوبیت نیسان آبی را با چهره‌ای به‌روز ادامه دهد.
مقایسه فنی کامیونت‌های دوگانه‌سوز شهری
در جدول زیر نگاهی مقایسه‌ای انداخته‌ایم به محصولاتی که بالاتر به معرفی آن‌ها پرداختیم.
| مدل | موتور و توان | گشتاور | ظرفیت بار مفید | سوخت و مخزن | ویژگی‌های ایمنی/رفاهی | نقاط قوت اصلی | نقاط ضعف اصلی |
| بهمن دیزل فورس F38 | ۲.۰ لیتری، ۴ سیلندر – ۱۳۹ اسب‌بخار بنزین / ۱۲۵ اسب‌بخار CNG | ۱۸۰–۲۰۰ نیوتن‌متر | ۲.۴ تن | ۲ مخزن CNG با مجموع ۱۳۰ لیتر + باک ۴۸ لیتری بنزین | ABS، ESC، رادار خطی | مصرف سوخت کم، اتاق بار بلند، ایمنی مدرن | ظرفیت بار نسبتاً محدود |
| کاویان K103 | ۱.۶ لیتری پایه‌گازسوز – ۱۱۶ اسب‌بخار بنزین / ۹۸ اسب‌بخار CNG | ۱۵۲ نیوتن‌متر بنزین / ۱۲۹ نیوتن‌متر CNG | ۱.۵ تا ۲ تن | مخازن CNG استاندارد + باک بنزین | ABS، هشدار خروج از خط، دی‌لایت | مصرف پایین، تکنولوژی جدید، آلایندگی کم | توان و ظرفیت بار کمتر نسبت به رقبا |
| زامیاد نیسان Z24 | ۲.۴ لیتری – حدود ۹۰ اسب‌بخار | ۱۸۰ نیوتن‌متر | ۲.۲ تن (واقعی تا ۳ تن) | باک بنزین + مخزن CNG نصب‌شده | امکانات ایمنی پایه | دوام و استهلاک پایین، قطعات ارزان و فراوان | مصرف بالا، ایمنی ضعیف |
| زامیاد پادرا پلاس | ۲.۴ لیتری – مشابه Z24 | مشابه Z24 | حدود ۲.۲ تن | باک بنزین + مخزن CNG | کولر، فرمان هیدرولیک، طراحی جدید | راحتی بیشتر راننده، آلایندگی کمتر | مصرف بالا، تغییر فنی محدود |
نکات ایمنی در استفاده از کامیونت‌های دوگانه‌سوز
یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی در استفاده از کامیونت‌های دوگانه‌سوز، بازبینی منظم مخازن CNG است. این مخازن تحت فشار بالا کار می‌کنند و هرگونه ترک یا زنگ‌زدگی در آن‌ها می‌تواند خطرساز باشد. طبق استانداردهای ملی، رانندگان باید به‌طور دوره‌ای مخازن را توسط مراکز مجاز معاینه کنند و در صورت نیاز آن‌ها را تعویض نمایند. استفاده از مخزن‌های غیراستاندارد یا قدیمی ریسک بزرگی برای راننده و سرنشینان خواهد بود.
نکته دوم به فرآیند سوخت‌گیری ایمن برمی‌گردد. رانندگان باید هنگام پر کردن مخازن گاز، موتور را خاموش کرده و از روشن بودن کولر یا بخاری خودداری کنند. همچنین رعایت فاصله از منابع حرارتی یا شعله‌های باز الزامی است. استفاده از نازل‌های استاندارد و ایستگاه‌های سوخت معتبر نیز تضمین می‌کند که فشار و کیفیت گاز مطابق دستورالعمل باشد.
در کنار این موارد، سرویس دوره‌ای سیستم سوخت‌رسانی اهمیت زیادی دارد. بررسی شیلنگ‌ها، رگلاتورها و انژکتورها باعث می‌شود هرگونه نشتی یا افت فشار به‌موقع تشخیص داده شود. بسیاری از تعمیرکاران توصیه می‌کنند در هر سرویس دوره‌ای روغن موتور و شمع‌ها نیز بررسی شوند، زیرا کارکرد با گاز می‌تواند شرایط احتراق متفاوتی ایجاد کند. رعایت این اصول ساده، عمر مفید خودرو را افزایش داده و ایمنی ناوگان را در سطح بالایی حفظ می‌کند.
هزینه‌ها و مزایای اقتصادی کامیونت‌های دوگانه‌سوز برای پخش شهری
یکی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب کامیونت‌های دوگانه‌سوز، صرفه‌جویی چشمگیر در هزینه سوخت است. قیمت هر مترمکعب گاز طبیعی فشرده به‌طور قابل‌توجهی کمتر از لیتر بنزین یا گازوئیل است و این اختلاف در پیمایش‌های روزانه شهری به‌سرعت خود را در تراز مالی ناوگان نشان می‌دهد. به‌ویژه در شرکت‌هایی که ده‌ها دستگاه در ناوگان دارند، مجموع این صرفه‌جویی رقم قابل‌توجهی خواهد بود.
از سوی دیگر، این خودروها در هزینه‌های نگهداری نیز مزیت‌هایی دارند. احتراق تمیزتر CNG باعث کاهش رسوبات داخلی موتور و افزایش طول عمر شمع‌ها و روغن می‌شود. همین مسئله استهلاک را کم کرده و هزینه تعمیرات را پایین‌تر می‌آورد. علاوه بر این، به دلیل استقبال گسترده، تأمین قطعات یدکی و خدمات تعمیرگاهی برای اغلب مدل‌های داخلی آسان و ارزان است.
در مقابل، باید به برخی هزینه‌های جانبی نیز توجه داشت. معاینه فنی دوره‌ای مخازن گاز و لزوم تعویض آن‌ها پس از چند سال، بخشی از هزینه‌های ناوگان را تشکیل می‌دهد. همچنین برد حرکتی محدودتر نسبت به خودروهای تک‌سوخت، ممکن است نیاز به توقف‌های بیشتر برای سوخت‌گیری ایجاد کند. با این حال، در جمع‌بندی کلی، کاهش هزینه سوخت و نگهداری به‌قدری چشمگیر است که کامیونت‌های دوگانه‌سوز را به گزینه‌ای اقتصادی و سودآور برای پخش شهری تبدیل می‌کند.
چالش‌ها و محدودیت‌های کامیونت‌های دوگانه‌سوز در ایران
با وجود مزایای فراوان، کامیونت‌های دوگانه‌سوز در ایران با چالش‌هایی هم روبه‌رو هستند. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌ها برد حرکتی کمتر نسبت به مدل‌های دیزلی یا تک بنزینی است. مخازن CNG فضای زیادی اشغال می‌کنند و ظرفیت محدودی دارند، به همین دلیل رانندگان در سفرهای بین‌شهری یا حتی در مسیرهای طولانی شهری ناچار به توقف‌های مکرر برای سوخت‌گیری می‌شوند. این موضوع برای ناوگان‌هایی که زمان تحویل بار حیاتی است، دردسرساز خواهد بود.
چالش دیگر، شبکه سوخت‌گیری ناکافی است. هرچند ایستگاه‌های CNG در شهرهای بزرگ گسترش یافته‌اند، اما همچنان در برخی مسیرها یا مناطق حاشیه‌ای کمبود جدی وجود دارد. این مسئله به‌خصوص در ساعات اوج مصرف باعث تشکیل صف‌های طولانی و اتلاف وقت رانندگان می‌شود. چنین شرایطی ممکن است بازدهی ناوگان را کاهش داده و رضایت مشتریان پخش کالا را تحت تأثیر قرار دهد.
علاوه بر این، استهلاک برخی قطعات موتور در استفاده مداوم از CNG بیشتر است. گرچه احتراق گاز تمیزتر است، اما دمای بالاتر احتراق می‌تواند به سوپاپ‌ها و سرسیلندر فشار بیاورد. اگر طراحی موتور برای کار طولانی با گاز بهینه نشده باشد، عمر مفید آن کاهش پیدا می‌کند. همه این عوامل در کنار هزینه‌های دوره‌ای تست و تعویض مخازن، از محدودیت‌هایی هستند که مدیران ناوگان باید در تصمیم‌گیری لحاظ کنند.
آینده کامیونت‌های دوگانه‌سوز در بازار ایران
با توجه به شرایط اقتصادی و زیست‌محیطی کشور، آینده کامیونت‌های دوگانه‌سوز در ایران امیدوارکننده به نظر می‌رسد. دولت طی سال‌های اخیر با سیاست‌های حمایتی مانند قیمت‌گذاری پایین‌تر گاز طبیعی نسبت به بنزین، به گسترش این خودروها کمک کرده است. انتظار می‌رود با افزایش تولید داخلی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سوخت‌رسانی، استفاده از کامیونت‌های CNG در ناوگان‌های پخش شهری بیش از پیش رواج پیدا کند.
از منظر فناوری، خودروسازان داخلی نیز تلاش کرده‌اند محصولات مدرن‌تری با موتورهای بهینه‌سازی‌شده برای کار با گاز عرضه کنند. نمونه‌هایی مانند فورس F38 و کاویان K103 نشان می‌دهند که بازار از مدل‌های سنتی در حال فاصله گرفتن و به سمت کامیونت‌های مجهزتر و کم‌مصرف‌تر حرکت می‌کند. این روند می‌تواند جایگاه کامیونت‌های دوگانه‌سوز را در رقابت با خودروهای دیزلی تقویت کند.
البته در بلندمدت، ظهور فناوری‌های نو مانند کامیونت‌های برقی و هیبریدی هم تهدیدی برای رشد این بخش به شمار می‌رود. اما به دلیل محدودیت زیرساخت‌های برقی و هزینه بالای خودروهای الکتریکی، پیش‌بینی می‌شود کامیونت‌های دوگانه‌سوز حداقل در یک دهه آینده همچنان گزینه اصلی برای پخش شهری در ایران باقی بمانند. ترکیب هزینه کمتر، آلایندگی پایین‌تر و دسترسی ساده‌تر به سوخت، آینده‌ای روشن برای این کلاس خودرو رقم خواهد زد.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
کامیونت‌های دوگانه‌سوز (CNG/بنزین) به‌عنوان راهکاری اقتصادی و کم‌آلاینده توانسته‌اند جایگاه مهمی در ناوگان پخش شهری ایران پیدا کنند. مدل‌هایی مانند فورس F38 بهمن دیزل و کاویان K103 با بهره‌گیری از موتورهای مدرن، مصرف سوخت پایین و امکانات ایمنی به‌روز، گزینه‌هایی مناسب برای کسب‌وکارهای شهری هستند. در مقابل، محصولات قدیمی‌تر مانند نیسان Z24 و پادرا پلاس زامیاد هرچند مصرف سوخت بالاتری دارند، اما با دوام بالا و هزینه نگهداری کم همچنان بین رانندگان محبوبیت دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد انتخاب کامیونت دوگانه‌سوز باید بر اساس معیارهایی مانند ظرفیت بار، برد حرکتی، شبکه خدمات پس از فروش و میزان صرفه‌جویی سوخت انجام شود. همچنین توجه به نکات ایمنی از جمله معاینه دوره‌ای مخازن گاز و سرویس منظم سیستم سوخت‌رسانی اهمیت زیادی دارد. مدیران ناوگان با برنامه‌ریزی دقیق می‌توانند هم هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش دهند و هم ایمنی رانندگان و بار را در سطح بالاتری حفظ کنند.
در این مقاله از پایه یک به‌طور کامل مزایا، محدودیت‌ها و آینده کامیونت‌های دوگانه‌سوز در بازار ایران بررسی شد. در جمع‌بندی نهایی می‌توان گفت که در شرایط فعلی کشور، این کامیونت‌ها بهترین گزینه برای پخش شهری محسوب می‌شوند؛ زیرا ضمن کاهش هزینه‌ها، به بهبود کیفیت هوا و کاهش آلایندگی کمک می‌کنند. بنابراین توصیه می‌شود رانندگان و مدیران ناوگان با انتخاب هوشمندانه میان مدل‌های مختلف، از مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی این خودروها بیشترین بهره را ببرند.
این مطلب توسط تیم کارشناسان سایت پایه یک نوشته شده است.
پشت هر مطلب در وبلاگ پایه یک، کار تیمی است؛ خبرنگار میدانی، کارشناس فنی و پژوهشگر محتوا. از مقایسهٔ جزئیات تا راهنمای انتخاب بهترین‌های انواع کامیون و کامیونت، راهنمای لوازم و قطعات خودروهای سنگین و... ما به تصمیم‌های روزمره سنگین سواران کمک می‌کنیم. کلیک کنید تا با نویسندگان ما بیشتر آشنا شوید.
آیا این مقاله را دوست داشتید ؟
0
پسندیدم
در حال حاضر هیچ نظر یا دیدگاهی ثبت نشده است. شما میتوانید اولین نفری باشید که دیدگاه یا نظر خود را برای ما ارسال می‌کنید.