

مدیریت تردد کامیون، کامیونت و تریلی در شهرهای بزرگی مانند تهران یکی از مهمترین دغدغههای شهری است. حجم بالای بار، ابعاد بزرگ این وسایل نقلیه و تاثیر مستقیم آنها بر ترافیک، ایمنی و آلودگی هوا باعث شده قوانین خاصی برای ورود و خروج آنها به محدودههای شهری وضع شود. در این میان، «مجوز تردد شبانه» و «طرح ترافیک» بهعنوان دو ابزار اصلی برای کنترل عبور و مرور این وسایل در کشورمان معرفی شدهاند.
هدف این محدودیتها سختگیری بر رانندگان نیست، بلکه اهدافی مانند کاهش بار ترافیکی در ساعات شلوغی، کاهش آلودگی هوا و افزایش ایمنی شهروندان را دنبال میکنند. رانندگانی که از کامیون و تریلی برای جابهجایی بار در داخل شهرها استفاده میکنند، باید برای تردد قانونی خود به این قوانین پایبند باشند. رعایت این مقررات از یک سو مانع از صدور جریمههای سنگین میشود و از سوی دیگر اعتماد شهروندان به سیستم حملونقل را افزایش میدهد.
اما پرسش اصلی رانندگان این است که چگونه میتوان مجوزهای لازم را دریافت کرد و در چارچوب قانون به فعالیت پرداخت؟ آشنایی با چیستی مجوز تردد شبانه و طرح ترافیک، مدارک مورد نیاز، مراحل ثبت نام در سامانههای مربوط و الزامات پلیس راهور، گام نخست برای پاسخ به این پرسش است. پرسشهایی که در این مقاله از پایه یک به سراغ بررسی و پاسخ به آنها رفتهایم.
مجوز تردد شبانه کامیون چیست؟
کامیونها، کامیونتها و تریلیها به دلیل ابعاد و وزن زیاد در ساعات روز اجازه ورود آزاد به بسیاری از خیابانهای اصلی شهر را ندارند (به استثنای آنهایی که سوخت و مواد فاسدشدنی حمل میکنند). به همین دلیل، پلیس راهور بازه زمانی مشخصی در شب را برای تردد این خودروها تعیین میکند. مجوز تردد شبانه در حقیقت همان اجازه قانونی است که راننده با در اختیار داشتن مدارک لازم میتواند در این ساعات از مسیرهای تعیین شده عبور کند.
این مجوز برخلاف تصور رایج یک برگه جداگانه نیست، بلکه با همان بارنامهی صادرشده برای هر سفر تعریف میشود. در بارنامه مسیر و مقصد مشخص است و راننده موظف است دقیقا در همان مسیر حرکت کند. در صورت خروج از مسیر یا نبود بارنامه، سامانههای هوشمند ترافیکی تخلف را ثبت کرده و جریمه یا عوارض برای کامیون اعمال میشود.
هدف اصلی از اجرای این طرح، مدیریت ترافیک شهری و ایجاد تعادل میان نیاز به جابهجایی بار و آرامش شهری در ساعات اوج شلوغی است. به این ترتیب رانندگان میتوانند در ساعات شب بار خود را جابهجا کنند، بدون اینکه فشار مضاعفی بر دوش معابر شلوغ شهری گذاشته شود. این فرایند علاوه بر روانسازی عبور و مرور، به کاهش تصادفات و کنترل آلایندگی نیز کمک میکند.

طرح ترافیک کامیونها و تفاوت آن با مجوز شبانه
طرح ترافیک در شهر تهران محدودهای مشخص از مرکز شهر را شامل میشود که ورود هر وسیله نقلیه به آن تنها با پرداخت عوارض امکانپذیر است. این طرح با هدف کاهش آلودگی هوا و کنترل ترافیک سنگین در مرکز شهر ایجاد شده است. کامیونها و کامیونتها نیز در صورت نیاز به ورود به این محدوده باید قوانین مربوط به آن را رعایت کنند.
تفاوت اصلی طرح ترافیک با مجوز تردد شبانه در شیوه مدیریت آن است. مجوز شبانه بیشتر به کنترل ساعات و مسیر تردد کامیونها مربوط میشود، در حالی که طرح ترافیک به محدوده مکانی خاصی از شهر محدود است. به بیان دیگر، حتی اگر کامیونی مجوز شبانه داشته باشد، برای ورود به محدوده طرح ترافیک باید عوارض آن را پرداخت کند.
نکته مهم این است که خرید طرح ترافیک بهتنهایی مجوز ورود کامیون به شهر محسوب نمیشود. پلیس راهور همچنان بر ممنوعیتهای ورود خودروهای سنگین در ساعات روز و مسیرهای مشخص نظارت دارد. بنابراین راننده باید هر دو بخش را در نظر بگیرد: داشتن بارنامه معتبر برای تردد شبانه و رعایت مقررات طرح ترافیک برای ورود به محدودههای تعیین شده.

مدارک مورد نیاز برای دریافت این مجوزها چیست؟
رانندگان کامیون، کامیونت و تریلی برای تردد قانونی در معابر شهری باید ابتدا مدارک اصلی مرتبط با ناوگان و راننده را داشته باشند. پروانه فعالیت ناوگان و پروانه اشتغال راننده از مهمترین این مدارک به شمار میروند که توسط سامانه مدیریت مرکزی حملونقل درونشهری و حومه صادر میشود. بدون این مدارک، هیچ درخواستی برای مجوزهای تردد شبانه یا ورود به محدوده طرح ترافیک پذیرفته نخواهد شد.
معاینه فنی معتبر نیز یکی از الزامات قانونی است که هم در کنترل آلایندگی و هم در اطمینان از ایمنی خودرو نقش دارد. تمامی کامیونها و کامیونتها باید معاینه فنی بهروز داشته باشند تا اجازه تردد در سطح شهر را پیدا کنند. در صورت نبود معاینه فنی یا پایان اعتبار آن، خودرو مشمول جریمههای سنگین خواهد شد و امکان ثبت بارنامه نیز برای آن وجود ندارد.
بارنامه در واقع سند حمل بار است که برای هر سفر درون و برون شهری صادر میشود. در این سند، مشخصات راننده، نوع بار، مبدا، مقصد و مسیر درج میشود و پلیس راهور بر اساس آن تردد خودرو را کنترل میکند. بارنامه نهتنها یک مدرک قانونی بلکه شرط اصلی برای استفاده از مجوز تردد شبانه محسوب میشود و نداشتن آن تخلفی جدی به شمار میآید.
مراحل دریافت مجوز تردد شبانه
اولین گام برای دریافت مجوز تردد شبانه ثبت نام ناوگان و راننده در سامانه مدیریت مرکزی حملونقل درونشهری و حومه است. در این سامانه اطلاعات کامل خودرو، مشخصات مالک و راننده، و مدارک فنی بارگذاری میشود. پس از تایید مدارک، پروانه فعالیت ناوگان و پروانه اشتغال راننده صادر میشود که پیششرط قانونی برای تردد در شهر است.
گام بعدی صدور بارنامه برای هر سفر است. راننده یا شرکت حملونقل باید پیش از حرکت، با مراجعه به اپلیکیشن یا سامانه باربرگ، اطلاعات بار، مبدا، مقصد و مسیر حرکت را ثبت کند. باربرگ به منزله سند رسمی حمل بار است و بدون آن، حتی در ساعات مجاز شبانه، کامیون اجازه تردد قانونی نخواهد داشت.
در نهایت راننده موظف است دقیقا طبق مسیر درجشده در باربرگ حرکت کند. در صورت خروج از مسیر یا ورود به محدودههای ممنوعه، سامانههای هوشمند تخلف را ثبت کرده و عوارض یا جریمه اعمال میشود. رعایت این مراحل، علاوه بر پیشگیری از مشکلات قانونی، موجب افزایش نظم و اعتماد در سیستم حملونقل شهری خواهد شد.

نحوه خرید و استفاده از طرح ترافیک کامیونها
برای ورود به محدودههای مرکزی تهران، کامیون و کامیونتها باید طرح ترافیک روزانه را از سامانههای رسمی شهرداری خریداری کنند. در حال حاضر این فرایند از طریق سامانه شهرزاد انجام میشود که امکان انتخاب روز، پرداخت هزینه و دریافت تاییدیه ورود را فراهم میکند. بدون خرید طرح، ورود هر خودروی سنگین به محدوده مرکزی مشمول جریمه و عوارض سنگین خواهد شد.
پس از خرید طرح، راننده باید دقت کند که ورود تنها در چارچوب ساعات مجاز و با رعایت مقررات پلیس راهور امکانپذیر است. به بیان دیگر، داشتن تاییدیه خرید طرح ترافیک به معنای مجوز آزاد ورود کامیون نیست و همچنان محدودیتهای زمانی و مکانی پابرجاست، به استثنای مواردی که بالاتر گفتیم. این موضوع باعث میشود رانندگان علاوه بر هزینه، برنامهریزی دقیقی برای زمان تردد خود داشته باشند.
نرخ پایه طرح ترافیک برای خودروهای سواری و سنگین هرساله توسط شورای شهر تصویب میشود و کامیونها معمولا مشمول هزینههای بالاتری هستند. بنابراین رانندگان برای مدیریت هزینه و جلوگیری از جریمه باید همواره خرید طرح را بهروز انجام دهند و به تغییرات اعلامشده از سوی شهرداری و پلیس توجه کنند. این هماهنگی، امکان حمل بار قانونی در محدودههای پر ترافیک شهری را فراهم میآورد.
مشکلات رایج رانندگان
یکی از رایجترین اشتباهات رانندگان کامیون این تصور است که خرید طرح ترافیک بهتنهایی برای ورود به شهر کافی است. در حالیکه ورود خودروهای سنگین علاوه بر خرید طرح، نیازمند داشتن باربرگ معتبر و رعایت ساعات مجاز تردد است. نادیده گرفتن این موضوع باعث جریمههای سنگین و حتی توقیف خودرو میشود.
مشکل دیگر، بیتوجهی به مسیر درجشده در باربرگ است. برخی رانندگان پس از ورود به شهر مسیر خود را تغییر میدهند یا از معابر ممنوعه عبور میکنند. سامانههای هوشمند نظارتی پلیس این تخلفات را ثبت میکنند و علاوه بر اعمال عوارض، پرونده تخلف راننده را نیز سنگینتر میکند.
همچنین بسیاری از رانندگان از تغییرات دورهای در ساعات مجاز تردد کامیونها اطلاع دقیقی ندارند. پلیس راهور در مناسبتها یا شرایط خاص ممکن است محدودیتها را تغییر دهد و ناآگاهی از این تغییرات منجر به تخلف ناخواسته میشود. پیگیری اطلاعیههای رسمی شهرداری و پلیس تنها راه جلوگیری از این مشکلات است.

سخن پایانی
تردد کامیون، کامیونت و تریلی در شهرهای بزرگی مثل تهران تنها با رعایت مجموعهای از قوانین امکانپذیر است. مجوز تردد شبانه، خرید طرح ترافیک و داشتن مدارک پایه مانند پروانه فعالیت، پروانه اشتغال و معاینه فنی سه رکن اصلی برای حرکت قانونی در شهر محسوب میشوند. هرکدام از این موارد در کنار هم یک چارچوب منسجم ایجاد میکنند.
باربرگ در این میان نقش کلیدی دارد، زیرا مسیر حرکت و مشخصات بار را تعیین میکند. رعایت مسیر و ساعات درجشده در باربرگ، راننده را از جریمه و مشکلات حقوقی دور محافظت میکند. از سوی دیگر خرید طرح ترافیک برای ورود به محدودههای مرکزی الزامی است، اما تنها در صورتی معتبر خواهد بود که با مقررات پلیس راهور همخوانی داشته باشد.
رانندگان برای جلوگیری از تخلفات و هزینههای اضافی باید همیشه اطلاعیههای رسمی پلیس و شهرداری را دنبال کنند. آشنایی با سامانههای جدید مانند شهرزاد و باربرگ و استفاده صحیح از آنها میتواند روند کاری را سادهتر کند. در نهایت رعایت قانون، هم به نفع راننده و شرکتهای حملونقل است و هم به بهبود ایمنی و نظم شهری کمک میکند.
این مطلب توسط تیم کارشناسان سایت پایه یک نوشته شده است.
پشت هر مطلب در وبلاگ پایه یک، کار تیمی است؛ خبرنگار میدانی، کارشناس فنی و پژوهشگر محتوا. از مقایسهٔ جزئیات تا راهنمای انتخاب بهترینهای انواع کامیون و کامیونت، راهنمای لوازم و قطعات خودروهای سنگین و... ما به تصمیمهای روزمره سنگین سواران کمک میکنیم. کلیک کنید تا با نویسندگان ما بیشتر آشنا شوید.
در حال حاضر هیچ نظر یا دیدگاهی ثبت نشده است. شما میتوانید اولین نفری باشید که دیدگاه یا نظر خود را برای ما ارسال میکنید.