

رانندگی با کامیون در جادههای برفی و یخی ایران، از گردنههای پرپیچوخم کندوان و هراز گرفته تا مسیرهای کوهستانی آذربایجان و کردستان، یک چالش بزرگ و البته جذاب است. میدانیم که بهعنوان یک راننده حرفهای یا مالک ناوگان، ایمنی شما و باری که حمل میکنید، در اولویت است. یک لحظه غفلت یا نداشتن ابزار مناسب، میتواند عواقب جبرانناپذیری به همراه داشته باشد. از سرخوردن کامیون و واژگونی گرفته تا پنچر شدن در دل کوهستان. اما نگران نباشید، راهکاری ساده و مؤثر برای غلبه بر این شرایط سخت وجود دارد: زنجیر چرخ کامیون. در این راهنمای کاربردی از پایه یک، صفر تا صد نحوه بستن زنجیر چرخ را به شما آموزش میدهیم. از انتخاب بهترین نوع زنجیر چرخ برای شرایط مختلف تا روشهای سریع و ایمن برای نصب آنها. پس در ادامه با ما همراه باشید.
چرا بستن زنجیر چرخ حیاتی است؟
در شرایط آب و هوایی نامساعد، بهویژه در فصل زمستان که جادهها با برف، یخ یا گل و لای پوشیده میشوند، اصطکاک بین لاستیک و سطح جاده کاهش مییابد. این امر نه تنها باعث کاهش کشش و کنترلپذیری کامیون میشود، بلکه میتواند منجر به حوادث دلخراشی مانند واژگونی، انحراف از مسیر یا تصادف با خودروهای دیگر شود. بستن زنجیر چرخ با ایجاد یک سطح سخت و دندانهدار، اصطکاک مورد نیاز را به طور چشمگیری افزایش میدهد و به کامیون اجازه میدهد تا با ثبات بیشتری در این شرایط حرکت کند. این ابزار ساده، در واقع، ضمانتکننده ایمنی و روان بودن تردد در جادههای لغزنده است.
شناخت انواع زنجیر چرخ کامیون؛ کدام یک برای شما مناسب است؟
پیش از آنکه به سراغ مراحل بستن زنجیر چرخ برویم، شناخت انواع مختلف آن مهم است. هر کدام از این زنجیرها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب نوع مناسب به نوع کامیون، شرایط جوی و بودجه شما بستگی دارد.
زنجیر چرخ فلزی یا آهنی
قدیمیترین و متداولترین نوع زنجیر چرخ است که از حلقههای فلزی به هم پیوسته ساخته شده و عملکرد خوبی در شرایط برفی و یخبندان شدید دارد. مزیت اصلی آن، مقاومت بالا، دوام طولانی و قیمت مناسب است. با این حال، نصب آن کمی زمانبر و دشوار است و میتواند به سطح جاده یا لاستیکها آسیب بزند، به خصوص اگر در شرایط غیربرفی از آن استفاده شود.
زنجیر چرخ پلاستیکی یا پلیمری (زنجیر چرخ ژلهای)
این زنجیرها از مواد پلیمری مقاوم ساخته شدهاند و به دلیل وزن کمتر و نصب آسانتر، محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. این نوع زنجیر چرخ معمولاً برای شرایط برفی خفیف تا متوسط مناسب است و آسیب کمتری به لاستیک و جاده وارد میکند. اما در مقایسه با نوع فلزی، مقاومت کمتری در برابر شرایط سخت و یخبندان شدید دارد.
زنجیر چرخ تسمهای یا لاستیکی
این نوع بیشتر به صورت یک کمربند یا تسمه به دور لاستیک نصب میشود. نصب آن سریع و آسان است و برای مواقع اضطراری یا شرایط برفی خفیف گزینه خوبی محسوب میشود. با این حال، کشش و ثبات کمتری نسبت به زنجیرهای فلزی فراهم میکند.
زنجیر چرخ اتوماتیک (زنجیر چرخ برفپاش)
این سیستمها به صورت دائمی بر روی کامیون نصب میشوند و با فشردن یک دکمه از داخل کابین، به صورت خودکار زیر چرخها قرار میگیرند. این سیستمها هزینه نصب و نگهداری بالایی دارند و برای هر کامیونی مناسب نیستند.
مراحل گامبهگام بستن زنجیر چرخ کامیون
بستن زنجیر چرخ، به خصوص برای کامیونهای سنگین، ممکن است در ابتدا کار پیچیدهای به نظر برسد. اما با تمرین و رعایت دقیق مراحل زیر، میتوانید این کار را به سادگی و در کوتاهترین زمان ممکن انجام دهید.
آمادهسازی و ایمنی 🛑
- در یک محل صاف و ایمن در حاشیه جاده، دور از ترافیک، توقف کنید.
- از جلیقه شبرنگ استفاده کنید تا توسط رانندگان دیگر دیده شوید. چراغهای خطر (فلاشر) را روشن کرده و مثلث خطر را در فاصله مناسب از کامیون قرار دهید.
- برای جلوگیری از حرکت ناگهانی کامیون، حتماً ترمز دستی را محکم بکشید و در صورت امکان، از سنگ زیر چرخها استفاده کنید.
- دستکشهای ضدآب و ضخیم برای جلوگیری از سرما و آسیب دیدن دستها ضروری هستند.
پهن کردن و جایگذاری زنجیر ⚠️
- زنجیر چرخ را از جعبه خارج کرده و آن را روی زمین پهن کنید. مطمئن شوید که هیچ حلقه یا سیمی درهمتنیده نباشد. تمام گرهها و پیچخوردگیها را باز کنید.
- زنجیر را به گونهای زیر چرخ قرار دهید که بخش متقاطع آن رو به بالا باشد و قلابها و اتصالات آن در دسترس باشند. بهتر است زنجیر را از پشت چرخ به سمت جلو بکشید تا روی لاستیک قرار گیرد.
بستن اتصالات داخلی و خارجی ⛓️
- بخش داخلی زنجیر را بالا بکشید و دو انتهای آن را به یکدیگر متصل کنید. این بخش معمولاً با یک قفل یا قلاب ساده به هم وصل میشود.
- پس از اینکه زنجیر به طور کامل روی لاستیک قرار گرفت، دو انتهای بخش بیرونی را به هم وصل کنید. این قسمت معمولاً دارای یک قلاب کششی است که باید با دقت و محکم بسته شود.
- برای اطمینان از استحکام و ثابت ماندن زنجیر، از بست کشی مخصوص استفاده کنید. این کشها با فشار دادن و محکم کردن زنجیر روی لاستیک، از شل شدن و جابجایی آن در حین حرکت جلوگیری میکنند.
بررسی و سفت کردن نهایی ✅
- پس از بستن زنجیر، حدود ۱۰ تا ۱۵ متر با سرعت پایین حرکت کنید.
- دوباره توقف کرده و میزان سفتی و جایگاه زنجیر را بررسی کنید. اگر شل شده بود، آن را دوباره سفت کنید. این کار به زنجیر اجازه میدهد تا به خوبی روی سطح لاستیک جا بیفتد و در هنگام رانندگی مشکلی ایجاد نکند.
زنجیر چرخ را به کدام محور کامیون ببندیم؟
این یکی از مهمترین سوالاتی است که برای رانندگان کامیون پیش میآید. پاسخ به این سوال به نوع سیستم محرکه کامیون شما بستگی دارد:
کامیونهای تکدیفرانسیل (۴×۲): در این نوع کامیونها، زنجیر چرخ باید حتماً به چرخهای محور محرک بسته شود. این چرخها نیروی موتور را به جاده منتقل میکنند و بستن زنجیر به آنها حداکثر کشش و کنترل را فراهم میکند.
کامیونهای دومحور محرک (۶×۴): در کامیونهایی که دو محور عقب آنها محرک هستند، برای بهترین عملکرد و کشش، توصیه میشود که به هر دو محور محرک زنجیر بسته شود. اگر امکان بستن به هر چهار چرخ نباشد، بستن زنجیر به یکی از محورهای عقب معمولاً محوری که سنگینتر است کفایت میکند، اما بستن به هر دو محور ایمنی بیشتری را فراهم میکند.
قیمت زنجیر چرخ ماشین سنگین؛ عوامل مؤثر بر قیمت
قیمت زنجیر چرخ برای کامیونها و ماشینهای سنگین متفاوت است و به عوامل متعددی بستگی دارد:
- نوع و جنس زنجیر: زنجیرهای فلزی ساده معمولاً ارزانتر از انواع پلیمری یا سیستمهای اتوماتیک هستند.
- کیفیت ساخت و برند: برندهای معروف و باکیفیت که از مواد اولیه مرغوب استفاده میکنند، قیمت بالاتری دارند.
- سایز و ابعاد لاستیک: هر چه لاستیک کامیون بزرگتر باشد، زنجیر مورد نیاز نیز بزرگتر و گرانتر خواهد بود.
- تعداد زنجیر مورد نیاز: اگر برای هر دو محور محرک (چهار چرخ) نیاز به زنجیر داشته باشید، هزینه دو برابر خواهد شد.
- نوسانات بازار و نرخ ارز: با توجه به اینکه بسیاری از زنجیر چرخها وارداتی هستند، قیمت آنها به شدت تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارد.
نکات کلیدی برای رانندگی با زنجیر چرخ
سرعت مجاز: با وجود زنجیر چرخ، سرعت رانندگی شما باید پایین و حداکثر ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر در ساعت باشد. رانندگی با سرعت بالا میتواند باعث آسیب به لاستیک، زنجیر و حتی سیستم تعلیق کامیون شود.
عدم استفاده روی آسفالت خشک: هرگز با زنجیر چرخ روی جاده آسفالت خشک رانندگی نکنید. این کار باعث آسیب جدی به زنجیر و لاستیک میشود. به محض رسیدن به جاده خشک، زنجیرها را باز کنید.
نگهداری و شستشو: پس از هر بار استفاده، زنجیر را با آب گرم بشویید تا نمک و گل و لای از روی آن پاک شود. سپس آن را کاملاً خشک کرده و در یک محیط خشک و دور از رطوبت نگهداری کنید تا از زنگزدگی جلوگیری شود.
بررسی بهترین برندهای زنجیر چرخ کامیون در بازار ایران
انتخاب یک زنجیر چرخ مناسب و باکیفیت، به اندازه دانستن نحوه بستن آن اهمیت دارد. در بازار ایران، برندهای مختلفی از زنجیر چرخ کامیون موجود است که هر کدام ویژگیها، مزایا و قیمتهای متفاوتی دارند. در ادامه به معرفی و بررسی چند مورد از بهترین و شناختهشدهترین برندها میپردازیم.
برند RUD آلمان
یکی از معتبرترین برندها در زمینه تولید زنجیر چرخ، برند RUD آلمان است. زنجیر چرخهای رود به دلیل کیفیت ساخت فوقالعاده، دوام بالا و طراحی مهندسیشده خود شهرت دارند. این برند انواع زنجیرهای فلزی با طرحهای مختلف را برای انواع کامیونها تولید میکند. زنجیرهای رود از فولاد سختکاریشده ساخته شدهاند که مقاومت آنها را در برابر سایش و پارگی به شدت افزایش میدهد. هرچند قیمت محصولات این برند نسبت به نمونههای داخلی یا چینی بالاتر است، اما کیفیت و عمر طولانی آنها این هزینه را توجیه میکند.
König از ایتالیا
برند König از ایتالیا نیز یکی دیگر از نامهای معتبر در صنعت زنجیر چرخ خودرو است. محصولات König به نوآوری در طراحی، نصب آسان و سیستمهای خودتنظیمشونده شهرت دارند که نصب را بسیار سریعتر میکنند مزیتی حیاتی در شرایط آبوهوایی سخت. با این حال، باید توجه داشت که این برند عمدتاً برای خودروهای سبک و SUV طراحی شده و برای کامیونهای سنگین، گزینههای محدودتری ارائه میدهد. زنجیرهای König کشش عالی روی سطوح برفی و یخی فراهم میکنند و معمولاً دارای گواهیهای ایمنی اروپایی مانند ONORM هستند.
برندهای داخلی
در کنار برندهای خارجی، برخی برندهای داخلی و چینی نیز در بازار ایران وجود دارند که با قیمتهای مناسبتر، سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دادهاند. این برندها معمولاً از فولاد معمولی یا آلیاژهای سبکتری ساخته میشوند و دوام کمتری نسبت به نمونههای اروپایی دارند. با این حال، برای استفادههای موقت و شرایط اضطراری میتوانند کارآمد باشند. در هنگام خرید از این برندها، توجه به ضخامت حلقههای زنجیر، کیفیت جوشکاری و نوع قفلها و اتصالات بسیار مهم است.
در نهایت، انتخاب بهترین برند به نیاز، نوع وسیله نقلیه و بودجه شما بستگی دارد. اگر به دنبال بالاترین کیفیت، ایمنی و عمر طولانی برای کامیونهای سنگین هستید، برندهای اروپایی مانند RUD در کاربردهای صنعتی و حملونقل سنگین گزینههای مناسبی هستند. برای خودروهای سبک، برندهایی مانند König عملکرد عالی دارند.
اما اگر بودجه محدودی دارید و استفاده شما موقت یا اضطراری است، میتوانید از نمونههای داخلی یا چینی باکیفیتتر استفاده کنید. در هر صورت، خرید از فروشگاههای معتبر و بررسی مشخصات فنی و نظرات کاربران ضروری است.
سفر ایمن با آمادگی کامل
یادگیری این مهارت، نه تنها به شما کمک میکند تا در شرایط اضطراری به خودکفایی برسید، بلکه ایمنی خود و دیگران را نیز تضمین میکند. همیشه قبل از سفر در جادههای برفی، زنجیر چرخ مناسب را تهیه کرده، آن را در خودرو قرار دهید و روش بستن آن را تمرین کنید.
این مطلب توسط تیم کارشناسان سایت پایه یک نوشته شده است.
پشت هر مطلب در وبلاگ پایه یک، کار تیمی است؛ خبرنگار میدانی، کارشناس فنی و پژوهشگر محتوا. از مقایسهٔ جزئیات تا راهنمای انتخاب بهترینهای انواع کامیون و کامیونت، راهنمای لوازم و قطعات خودروهای سنگین و... ما به تصمیمهای روزمره سنگین سواران کمک میکنیم. کلیک کنید تا با نویسندگان ما بیشتر آشنا شوید.
در حال حاضر هیچ نظر یا دیدگاهی ثبت نشده است. شما میتوانید اولین نفری باشید که دیدگاه یا نظر خود را برای ما ارسال میکنید.